Certyfikacja

Należy pamiętać, że certyfikacja nigdy nie zastąpi właściwego egzekwowania prawa krajowego oraz międzynarodowego. Dobrze wyraził to Sekretarz Generalny Międzynarodowej Konfederacji Związków Zawodowych (International Trade Union Confederation – ITUC): Prywatne systemy certyfikacyjne nie mogą stać się substytutem polityki społecznej, która jest wynikiem demokratycznych procesów politycznych opartych na zasadzie reprezentacji.

Rainforest Alliance

Jakie są cele systemu Rainforest Alliance?

• produkcja zgodna z zasadami zrównoważonego rozwoju
• wprowadzanie lepszych metod upraw
• ochrona przyrody, zarządzanie zasobami leśnymi oraz wodnymi
• zapewnienie dobrych warunków pracy, kwestie społeczne, rozwój turystyki
• ograniczenie ilości gazów cieplarnianych oraz wychwytywanie dwutlenku węgla

Pierwszymi plantacjami certyfikowanymi przez Rainforest Alliance były plantacje bananów należące do koncernu Chiquita (uzyskały one certyfikację w 1992 r.). Wprawdzie obecnie Rainforest Alliance certyfikuje również uprawy innych owoców tropikalnych na całym świecie, banany nadal stanowią główny typ owoców certyfikowanych w ramach tego systemu. Dla przykładu, certyfikację Rainforest Alliance posiadają wszystkie plantacje należące do koncernu Chicquita oraz większość plantacji należących do dostawców tego koncernu (podobnie jak jedna z plantacji koncernu Dole).

Niedotrzymane obietnice?

Rainforest Alliance usilnie stara się stworzyć wrażenie systemu wszechstronnego, który odpowiada na niemalże wszystkie obawy społeczne związane z masową eksploatacją zasobów naturalnych. Jednak pierwotna obietnica związana z wprowadzeniem tego systemu, zgodnie z którą miał on „stanowić realistyczny oraz skuteczny ruch w kierunku uwolnienia się od rolniczych środków chemicznych” pozostaje nadal niespełniona.

I chociaż Rainforest Alliance twierdzi, że wspiera prawa pracownicze oraz konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy, pasywna postawa w obliczu upublicznionych przypadków łamania praw pracowniczych oraz zatruć środkami chemicznymi na certyfikowanych plantacjach była mówi tyle samo o tym systemie, co brak zainteresowania współpracą ze związkami zawodowymi.

Korzyści z certyfikacji w ramach Rainforest Alliance

Standardy Rainforest Alliance wymagają jedynie, by pracownicy otrzymywali określoną ustawowo płacę minimalną. Nie biorą jednak pod uwagę rzeczywistych kosztów utrzymania w danym kraju. System ten nie ustanawia także cen minimalnych za owoce twierdząc, że samo umieszczenie logo Rainforest Alliance na produkcie gwarantuje otrzymanie dobrej ceny i przewagę rynkową.

Niewątpliwie spełnienie standardów Rainforest Alliance może zmniejszyć negatywne oddziaływanie upraw na środowisko naturalne. Jednak w sytuacji, gdy certyfikacja w ramach tego systemu jest wykorzystywana wyłącznie jako narzędzie marketingowe, może to prowadzić do niedbałości we wrażaniu standardów. Z kolei liberalne procedury monitorowania zezwalają na bardzo elastyczne, a czasem nawet bliżej nieokreślone, terminy wdrażania standardów.

Certyfikacja ekologiczna

System certyfikacji ekologicznej dotyczy wszystkich aspektów produkcji rolnej (w tym pakowania), dobrostanu zwierząt oraz ochrony środowiska naturalnego. Każdy produkt oznaczony znakiem certyfikacji ekologicznej musi spełniać surowe kryteria określone na poziomie krajowym, europejskim oraz międzynarodowym. Procedura certyfikacji oraz audyty kontrolne przeprowadzane są przez niezależne firmy certyfikacyjne.

Korzyści certyfikacji ekologicznej

• Dobre wyniki w zmniejszaniu negatywnych skutków działalności rolnej na stan środowiska naturalnego (takich jak np. erozja gleby, zanik bioróżnorodności, nadmierne stosowanie środków chemicznych, wycieki substancji chemicznych do jezior, rzek oraz wód gruntowych)
• Zmniejszenie konieczności inwestowania w chemiczne pestycydy i nawozy

Obszary do poprawy

• Certyfikacja ekologiczna nie poświęca wystarczającej uwagi społecznym aspektom produkcji rolnej.
• Certyfikacja ekologiczna wiąże się z wysokimi kosztami. Jej osiągnięcie jest bardzo trudne przez drobnych oraz średnich rolników w krajach rozwijających się i prawie niemożliwe bez zewnętrznego wsparcia finansowego.
• Ponieważ tego typu certyfikacja nie odnosi się do układu sił w istniejących łańcuchach dostaw, jej ekonomiczne korzyści tylko w nikłym stopniu trafiają do producentów oraz pracowników w krajach rozwijających się

Certyfikacja Fairtrade

Historia Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade)

Jeszcze dwadzieścia lat temu ruch Sprawiedliwego Handlu nie posługiwał się mechanizmami certyfikacji. W pewnym momencie przestał być on jednak wyłącznie ruchem wyspecjalizowanych „organizacji Sprawiedliwego Handlu”, lecz wzbudził także zainteresowanie zwykłych przedsiębiorstw. Pojawiła się więc potrzeba wprowadzenia niezależnego narzędzia, które pozwoliłoby zweryfikować twierdzenia handlowców oraz producentów co do stosowanych przez nich warunków produkcji.

Właśnie dlatego w 1988 r. holenderska organizacja rozwojowa Solidaridad wprowadziła system certyfikacji o nazwie Max Havelaar. Podobne inicjatywy zaczęły pojawiać się także w innych krajach Europy oraz w USA. W końcu, pod koniec lat dziewięćdziesiątych, organizacje certyfikacyjne z różnych krajów wspólnie stworzyły Fairtrade Labelling Organizations International (FLO) oraz wprowadziły wspólny znak certyfikacyjny o nazwie Fairtrade.

FLO zajmuje się określaniem dwóch typów standardów: standardów podstawowych dotyczących wszystkich rodzajów produktów objętych certyfikacją (generic standards) oraz standardów specjalnie określonych dla poszczególnych produktów. Procesem certyfikacji zajmuje się z kolei należąca do FLO firma FLO-CERT Ltd., która współpracuje z audytorami i inspektorami na całym świecie.

Standardy Fairtrade zostały opracowane jako odpowiedź na nierówny układ sił w relacjach handlowych, niestabilność rynków oraz niesprawiedliwość konwencjonalnego systemu handlu. Dlatego standardy Fairtrade dotyczą nie tylko działalności producentów z krajów rozwijających się, lecz także ich partnerów handlowych z krajów Północy.

Dlaczego system prowadzony przez FLO jest powszechnie szanowany?

• System ten jest przejrzysty, wiarygodny oraz charakteryzuje się praktycznym podejściem.
• Członkami FLO są zarówno przedstawiciele organizacji certyfikacyjnych z Europy, USA, Australii i Azji, jak i reprezentanci zrzeszeń producentów z Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej.
• System ten koncentruje się na społecznych, ekonomicznych oraz środowiskowych standardach oraz posiada skuteczne narzędzia wprowadzania tych standardów w życie.

Jak można ulepszyć system Fairtrade?

System certyfikacji Fairtrade specjalizuje się we współpracy z organizacjami zrzeszającymi drobnych producentów (zwykle ze spółdzielniami). FLO jest jednak ostatnio celem publicznej krytyki w Europie i Ameryce Łacińskiej za to, że nie podjęła wystarczających działań by zagwarantować przestrzeganie praw pracowniczych na certyfikowanych plantacjach w Ameryce Łacińskiej. Obecnie FLO pracuje nad zreformowaniem systemu standardów dotyczących pracy najemnej.